این روزها پارالمپیک در شهر توکیو کشور ژاپن در حال برگزاری است. این مسابقات علاوه بر ایجاد رقابت، به نوعی ارج نهادن به تلاش معلولان جسمی و حرکتی است که با وجود محدودیت‌هایی که دارند، اما با امید به راه خود ادامه داده‌اند و برخی از آنها افتخارات بسیاری برای کشور خود به همراه داشته‌اند. اگر به زندگی هر یک از این معلولان نگاهی بندازیم، داستان‌های جذاب و پر فراز و نشیبی خواهیم دید از مسیر ناهمواری که طی کرده‌اند تا به مسابقات جهانی راه پیدا کنند. نقش سینما به‌عنوان ابزاری برای منعکس کردن این داستان‌ها غیرقابل انکار است و در سینمای جهان آثار شاخص و مهمی درباره زندگی قهرمانانی که معلولیت جسمی دارند، ساخته شده. بسیاری از این فیلم‌ها کارکرد انگیزشی هم برای جامعه معلولان دارد. در ادامه مروری بر برخی از این آثار داشته‌ایم.
۱. کریپ کمپ (Crip Camp: A Disability Revolution)
- کارگردان: راسن مارشال تربر
- بازیگران: جیمز لبرخت، جوزف اوکانز
- محصول: ۲۰۲۰
اولین فیلم لیست ما یک مستند به کارگردانی نیکول نیومن و جیمز لبریکت است که در کمپانی فیلم‌سازی باراک و میشل اوباما با نام Higher Ground Productionsتولید شده و توانسته جایزه اسکار را هم از آن خود کند.این فیلم درباره کمپ جند است که در دهه‌های ۱۹۵۰، ۶۰ و ۷۰ میلادی از افراد دارای معلولیت‌های جسمانی حاد استقبال می‌کرده. اما «کریپ کمپ» به نگاه اشتباه جامعه آن سال‌های آمریکا به معلولان و ترد بسیاری از این ناتوانان جسمی از کمپ های نگه‌داری دیگر هم می‌پردازد. این فیلم تصاویر واقعی و تاریخی از کمپ های معلولان و روحیه و انگیزه‌ای که در افراد حاضر در این مکان‌ها وجود دارد به نمایش می‌گذارد.
۲. راه برو، بران، رودئو (Walk. Ride. Rodeo)
- کارگردان: کانر الین
- بازیگران: اسپنسر لاکی، میسی پاین
- محصول: ۲۰۱۹
این فیلم جزء آثار سینمایی انگیزشی برای افراد دارای معلولیت دسته‌بندی می‌شود و می‌تواند بسیار اثرگذار باشد. «راه، برو، بران، رودئو» براساس یک داستان واقعی درباره‌ی زندگی آمبرلر اسنایدر قهرمان سوارکاری ساخته شده. این دختر جوان در سن ۱۹ سالگی، در سانحه‌ی تصادف، از کمر به پایین فلج می‌شود و در چند ثانیه تمام زندگیش را بربادرفته می‌بیند. اما با کمک درمانگران فیزیکی و روحی می‌تواند با دوپای فلج دوباره به سوارکاری ادامه دهد.از نکات بسیار مهم این فیلم، بازی خود آمبرلر در نقش بدلکار بازیگر اصلی، در صحنه‌های سوارکاری پس از مصدومیت این شخصیت است.
۳. نفس بکش (Breathe)
- کارگردان: اندی سرکیس
- بازیگران: اندرو گارفیلد، کلر فوی
- محصول: ۲۰۱۷
درامی که براساس داستان زندگی رابین کاوندیش، یکی از فعالین حوزه معلولیت در جهان شکل گرفته است. این فیلم با ساختار بیوگرافی وضعیت زندگی معلولان در سال‌های دهه‌ی ۵۰ میلادی و پس از آن را تصویر و نقد می‌کند. رابین جوانی ۲۸ ساله است که در کودکی به بیماری فلج اطفال مبتلا می‌شود و به سن جوانی که می‌رسد از گردن به پایین دچار معلولیت می‌شود. او در ابتدا با بحران افسردگی دست و پنجه نرم می‌کند اما پس از آن با کمک دوست و همسرش به زندگی باز می‌گردد و با قراردادن دستگاه اکسیژنی بر روی صندلی چرخ دار، قدمی در راه پیشرفته شدن این دستگاه برمی‌دارد. کاواندیش از آخرین بازماندگان فلج اطفال پس از ریشه کن شدن این بیماری در جهان است. همچنین این فیلم با سرمایه فرزند او یعنی جاناتان کاواندیش از تهیه‌کنندگان مشهور بریتانیایی ساخته شده‌است.
۴. من پیش از تو (Me before you)
- کارگردان: تئا شاروک
- بازیگران: امیلیا کلارک، سم کلافلین
- محصول: ۲۰۱۶
این فیلم بر اساس کتابی با همین نام نوشته جوجو مویز و با کارگردانی تئا شاورک ساخته شده و یکی از آثار رمانتیک مهم هالیوود در ده سال اخیر است که تقابل عشق و منطق را به تصویر می‌کشد. اما چون در پایان به مرگ خودخواسته شخصیت معلول فیلم می‌انجامد، نمی‌توان آن را یک فیلم انگیزشی به حساب‌آورد. پسری به نام ویل که سال‌ها در پی انجام ورزش‌های مخاطره آمیز مانند صخره‌نوردی بوده، دو سال است که فلج شده و حس ناامیدی، نگاه او به زندگی را تغییر داده‌است. در این میان ورود دختری به‌عنوان پرستار تغییرات مقطعی در زندگی این پسر جوان به وجود می‌آورد. اما در نهایت ویل تصمیم خود را برای اتانازی یا همان مرگ آرام بیمار توسط پزشک، عملی می‌کند. امیلیا کلارک در «من پیش از تو» نقش لوییزا را برعهده دارد.دختری که تمام تلاشش را می‌کند تا حس امید را به زندگی ویل بازگرداند اما موفق نیست.
۵. اصول مراقبت (The Fundamentals of Caring)
- کارگردان: راب برنت
- بازیگران: کریگ رابرتز، پل راد
- محصول: ۲۰۱۶
این فیلم هم مانند گزینه قبلی حول محور روابط میان یک پرستار و بیمار معلول خود می‌گذرد. «اصول مراقبت» با برداشتی از کتابی با همین نام نوشته جاناتان اویسن ساخته شده. در این فیلم یک نویسنده، به دلیل مشکلات شخصی خود مجبور به مراقبت از پسری جوان می‌شود که دچار بیماری دیستروفی عضلانی است و باید ادامه زندگی خود را روی صندلی چرخدار بگذراند. این نویسنده و پسر معلول سفر متفاوتی را با یکدیگر برای کشف جاذبه‌های موجود در جاده‌های امریکا آغاز میکنند. یکی از ویژگیهای این فیلم به تصویر کشیدن معلولیت، بدون پرداخت‌های بیش از اندازه دراماتیک است و مخاطب را وادار می‌کند، فرد معلول را هم به‌عنوان یک انسان عادی بپذیرد.
۶. نظریه‌ی همه چیز (The Theory of Everything)
- کارگردان: جیمز مارش
- بازیگران: ادی ردمین، فلیستی جونز
- محصول: ۲۰۱۴
مهم‌ترین فیلم این لیست که یکی از تصویرهای ماندگار از معلولان موفق را در جهان به نمایش گذاشته‌است. «نظریه‌ی همه چیز» داستان زندگی استیون هاوکینگ، برجسته‌ترین فیزیکدان و کیهان‌شناس قرن است که در زمان تحصیل در دانشگاه کمبریج، متوجه ابتلایش به بیماری نادر عصبی به نام ای اس ال می‌شود. اما استیون انگیزه و تلاشش را برای کار بر روی نظریه‌ها و مطالعات خود از دست نمی‌دهد و در حالی که پزشکان به او گفته‌اند تنها دو سال زنده خواهدبود، تا ۵۰ سال بعد زنده می‌ماند. فیلم «نظریه‌ی همه چیز» براساس کتابی به نام «سفر به بی‌نهایت: زندگی من با استیون» نوشته‌ی جین وایلد هاوکینگ، همسر اول این فیزیکدان ساخته شده‌است. این فیلم در بسیاری از فستیوال‌های جهانی تحسین شده است.
۷. دست‌نیافتنی‌ها (The Intouchables)
- کارگردان: الیویه ناکاشه، اریک تولدانو
- بازیگران: فرانسوا کلوزو، عمر سی
- محصول: ۲۰۱۱
هفتمین فیلم لیست ما یک کمدی از سینمای فرانسه است. فیلمی که به جای پرداختن احساساتی و دراماتیک به زندگی یک معلول، او را در موقعیت‌های خنده‌دار قرار می‌دهد. «دست‌نیافتتنی‌ها» با داستان و پرداخت ویژه‌ای که دارد به یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های سینمای فرانسه هم تبدیل شده‌است. فیلم با اقتباسی از یک داستان واقعی ساخته شده و روایت کننده زندگی نویسنده ثروتمند و بداخلاقی به نام فیلیپ است که به دلیل سقوط با چتر نجات، از گردن به پایین فلج شده‌است. فیلیپ برای پرستاری از خود مردی به اسم دریس را استخدام می‌کند و ماجراهای کمدی فیلم، با ورود این مرد سیاه‌پوست که سابقه سرقت و زندان را هم دارد، شروع می‌شود. فیلیپ که اطرافیانش را به دلیل اخلاق غیرقابل تحملش از دست داده، با وجود دریس به جایی می‌رسد که سوار بر ماشین در خیابان قهقهه می‌زند.
۸. لباس غواصی و پروانه (The Diving Bell and the Butterfly)
- کارگردان: جولین اشنابل
- بازیگران: ماتیو آمالریک
- محصول: ۲۰۰۷
این فیلم یکی از پرافتخارترین فیلم‌های ساخته شده درباره معلولان است که نماینده سینمای فرانسه در بسیاری از جشنواره‌های جهانی بوده و جوایز متعددی از گلدن گلوب، بفتا و کن دریافت کرده‌است. «لباس غواضی و پروانه» مانند بسیاری از فیلم‌های لیست ما، براساس داستان واقعی زندگی یک معلول جسمی ساخته شده. ژان دومینیک بوبی، روزنامه‌نگار فرانسوی و سردبیر مجله قدیمی ال بود. او بر اثر یک اتفاق به کما رفت و پس از هوشیاری، دچار سندروم لاکد این شد. سندرومی که باعث می‌شد او توان هیچ حرکت فیزیکی جز پلک زدن را نداشته باشد. بوبی تجربیات خود را از این ماجرا به کمک تنها راه ارتباطی یعنی پلک‌هایش در کتابی به همین نام و به کمک پرستاران و اطرافیانش به رشته تحریر درآورد. این کتاب اساس فیلم‌نامه‌ی «لباس غواصی و پروانه» شد که در سال ۲۰۰۷ در فرانسه به نمایش درآمد.
۹. ری (Ray)
- کارگردان: تیلور هکفورد
- بازیگران: جیمی فاکس
- محصول: ۲۰۰۴
پسری سیاه پوست به نام رِی در خانواده‌ای فقیر در یکی از مزارع فلوریدای آمریکا متولد می شود. عدم رسیدگی درست باعث می‌شود او در ۷ سالگی بر اثر آب سیاه، بینایی چشمانش را از دست بدهد. اما علاقه و استعداد ری در موسیقی باعث می‌شود او راهش را تا قله‌های افتخار ادامه دهد و به یکی از چهره‌های فراموش نشدنی سبک جاز و اِر اند بی در آمریکا تبدیل شود. این داستان زندگی ری چارلز است، کسی که فرانک سیناترا درباره او گفته :«تنها نابغه واقعی در حرفه ما». فیلم «ری» براساس زندگی این موسیقیدان آمریکایی که با دو چشم نابینا قطعات ماندگار موسیقی ساخته و به شهرت جهانی رسیده، ساخته شده‌است. جیمی فاکس بازیگر مشهور هالیوودی هم با بازی در نقش ری توانست جایزه اسکار را برای این فیلم دریافت کند.
۱۰. پای چپ من (My Left Foot)
- کارگردان: جیم شرایدن
- بازیگران: دنیل دی لوئیس
- محصول: ۱۹۸۹
این فیلم اقتباسی از کتابی به همین نام است که قصه کریستی براون نویسنده و نقاش ایرلندی را طی ۵۰ سال زندگیش روایت می کند. کریستی که در خانواده‌ای پر جمعیت متولد شده، به صورت مادرزادی دچار فلج مغزی است و تنها پای چپ او قادر به حرکت است. پدر خانواده، کریستی را از خود می راند اما مادرش با عشق به او زندگی می‌بخشد و کمک می کند که با قرار دادن مداد بین شصت و انگشت دوم پای چپ نقاشی ها و مطالب تحسین برانگیزی بنویسد. کتاب «پای چپ من» را هم خود کریستی براون به نگارش درآورده. چند سال پس از مرگ او جیم شریدان با سپردن نقش کریستی به دنیل دی لوییس، فیلم زندگی این نقاش ایرلندی را می‌سازد که بسیار تحسین می‌شودد و همچنین اولین اسکار کارنامه هنری دی لوییس را هم برایش به همراه دارد.
۱۱. داستان تری فاکس (The Terry Fox Story)
- کارگردان: رالف.ال توماس
- بازیگران: اریک فرایر، رابرت دووال
- محصول: ۱۹۸۳
تری فاکس یکی از نمادهای کشور کاناداست. مردی که به دلیل تلاش‌های مستمرش در راه آموزش و شناخت سرطان به مردم، آنقدر محبوب دولت و ملت این کشور است که مجسمه‌ی او را در شهر اوتاوا کانادا در یکی از معابر اصلی قرار داده‌اند. تری که بر اثر سرطان مغز استخوان یکی از پاهای خود را از دست می‌دهد با یک پای مصنوعی مصافت طولانی را دور یکی از ایالت‌های کشورش می‌دود تا از این طریق مبلغی را برای درمان بیماران سرطانی جمع‌آوری کند. فیلم «داستان تری فاکس» هم به نوعی برای قدردانی و معرفی این چهره به جهان با مشارکت دو کشور آمریکا و کانادا ساخته شده.
