با اخبار اقتصاد همراه ما باشید : ؟ یارانه نقدی پرداخت میشود یا بصورت کالابرگ , از چه تاریخی کالابرگ الکترونیکی پرداخت میشود ؟ کالا و یارانه نقدی با هم پرداخت میشود؟
اردیبهشت ماه امسال که برنامه اصلاح ارز ترجیحی به مرحله واریز یارنه معیشتی جدید رسید، دولت اعلام کرد که به صورت موقت و تا اطلاع ثانوی یارانه نقدی پرداخت خواهد کرد.
دو هفته مانده تا موعد واریز یارانه معیشتی شهریور ماه، صحبت از احتمال افزایش مبلغ یارانه درمیان است اما هنوز معلوم نیست که پرداخت نقدی یارانه‌ها تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟
اردیبهشت ماه امسال که برنامه اصلاح ارز ترجیحی به مرحله واریز یارنه معیشتی جدید رسید، دولت اعلام کرد که به صورت موقت و تا اطلاع ثانوی یارانه نقدی پرداخت خواهد کرد. این کمک هزنیه بابت خرید اقلام ضروری به شهروندانی تعلق گرفت که در دهک درآمدی اول تا نهم قرار دارند.
این مهلت موقت قرار بود نهایت برای دو تا سه ماه ادامه پیدا کند اما حالا در آستانه واریز چهارمین نوبت آن، برنامه دولت برای پرداخت کالایی یارانه معلوم نیست، هرچند فهرست دریافت کنندگان تغییر می‌کند و تازه صحبت از افزایش اجتمالی آن هم در میان است.
محمد جلال مشاور وزیر اقتصاد و امور دارایی در این باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: هرگونه تصمیم گیری درباره نحوه پرداخت یارانه اقلام کالایی با وزارت رفاه است. البته در این مدت توزیع کالایی یارانه به صورت آزمایشی و محدود در برخی از نقاط کشور در حال اجراست، خانوارهایی که در این جامعه هدف قرار دارند، تحت پوشش حمایت برخی نهادهای خاص هستند و بنابراین ضمن آنکه یارانه معیشتی خود را به صورت نقدی دریافت می‌کنند به صورت آزمایشی از حمایت‌های کالایی نهاد مربوطه نیز منتفع می‌شوند، نتیجه این طرح می‌تواند در تصمیم گیری نهایی دولت موثر باشد اما در حال حاضر ترجیح دولت می‌دهد تا این موضوع رسانه‌ای نشود.
پرداخت کالایی یا نقدی، کدام بهتر است؟
در مورد تغییر شیوه پرداخت یارانه معیشتی، معلوم نیست دولت چه زمانی به جمع بندی نهایی خواهد رسید اما به نظر می‌رسد، هم دولت و هم شهروندان از نقدی بودن یارانه جدید استقبال خواهند می‌کنند.
وحید شقاقی شهری، اقتصاددان نیز با تایید این دیدگاه به تجارت‌نیوز می‌گوید: مردم از نقدی بودن یارانه معیشتی استقبال بیشتری می‌کنند تا دریافت کالابرگ یا سبد رفاهی، این نتیجه نظر سنجی‌های انجام شده است. از طرف دیگر برای دولت نیز پرداخت یارانه به شیوه نقدی مقرون به صرفه‌تر است.
توزیع کالایی یارانه اتفاقی بود که تا اواسط دهه ۸۰ در قالب کالابرگ، کوپن و بن در میان بخش‌های مختلف جامعه ادامه داشت، در تمام این سال‌ها انتقاد از کیفیت نامرغوب کالاهای کوپنی و شفاف نبودن چرخه تدارک و توزیع اقلام ضروری، مطلبی بود که مردم زیاد، راجع به آن صحبت می‌کردند.
شقاقی شهری اما دراین باره می‌گوید: توزیع کالایی یارانه هم برای دولت و هم برای مردم هزینه به دنبال دارد. در شیوه کالایی دولت باید بابت تهیه، جابه‌جایی و نگهداری اقلام کالایی هزینه اضافی پرداخت کند، از طرفی به دلیل تفاوت‌های اقتصادی و جغرافیایی سلیقه و نیازهای مصرفی همه مردم یکسان نیست، عموم شهروندان ترجیح می‌دهند که یارانه را نقدی دریافت و به اختیار خودشان خرج کنند.
الزاماتی که باید در پرداخت یارانه لحاظ شود
اما پرداخت یارانه معیشتی جدید صرف نظر از اینکه نقدی یا کالایی باشد، نیازمند الزاماتی است که باید از سوی دولت در نظر گرفته شود.
تجربه پرداخت رقم ثابت چهل و پنج هزار تومان کمک هزینه معیشتی برای مدتی بیش از دوازده سال، نشان می‌دهد که اگر قصد دولت جبران شکاف میان هزینه و درآمد زندگی شهروندان است باید برای ترمیم مبالغ یارانه نیز برنامه داشته باشد.
شاید برای همین بود که هفته گذشته مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه از احتمال افزایش مبالغ یارانه‌ها خبر داد.
شقاقی شهری در این باره می‌گوید: مسیری که در پرداخت یارانه ۴۵ هزار تومانی طی شد، از ابتدا غلط بود و ارزش این پول نهایت در همان سه تا چهار سال اول از بین رفت در حالی که دهه نود تورم به شدت افزایش یافت. برای همین دولت باید متناسب با تورم سالانه و یا میانگین تورم بلند مدت این کمک هزینه را ترمیم کند تا پرداخت آن در زندگی روزانه مردم موثر باشد.
این استاد دانشگاه در خصوص نحوه ترمیم یارانه معیشتی می گوید: در ایران به دلیل پیاده نشدن اصلاحات ساختاری اقتصادی با یک هسته تورمی سخت روبرو هستیم، این یعنی حتی اگر اتفاق بدی هم نیفتد بازهم سالانه نرخ تورم در ایران پانزده درصد رشد خواهد داشت، برای همین نرخ تورم در ایران سال به سال تغییر می‌کند. از طرفی طبق محاسبات میانگین تورم بلند مدت در ایران بیست درصد است و این یعنی دولت باید مبلغ کمک هزینه معیشتی جدید را متناسب با تورم سالانه و یا میانگین تورم بلند مدت ترمیم کند.
وی افزود: این یعنی دولت نمی‌توان به مانند دوره قبل مبلغ یارانه نقدی را تا مدت نامعلوم به صورت سیصد یا چهارصد هزار تومان پرداخت کند.
جزئیات پرداخت کالابرگ / کالا و یارانه نقدی با هم پرداخت میشود؟
هنوز زیرساخت‌های کالابرگ آماده نیست. یارانه‌ها همچنان نقدی پرداخت میشود. برخی از مردم نسبت به این جایگزینی انتقاد دارند.
صحبت از زیرساخت‌هایی است که برای اجرای طرح کالابرگ آماده نیست. همین که آماده شود یارانه نقدی را حذف می‌کنند.
قرار بود تا شهریور طرح کالابرگ اجرا شود. یعنی چند هفته دیگر. روز گذشته نیز احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد گفت: «پس از تصمیم نهایی ستاد اقتصادی دولت، شیوه پرداخت کالابرگ و نحوه دریافت آن را اعلام خواهیم کرد.»
خاندوزی گفت: « این گزارش قرار است تا آخر مرداد توسط دوستان ارائه شود. امیدواریم اوایل شهریور ماه بعد از ارائه گزارش، تصمیم نهایی در خصوص جزئیات تغییر شیوه پرداخت یارانه‌ها صورت گیرد.»
برخی از مردم اما نسبت به جایگزینی کالابرگ انتقاد دارند. این انتقادات از همان ابتدا که صحبت از کالابرگ به جای یارانه نقدی بود، مطرح شد. آنها می‌گوید یارانه نقدی را به انتخاب خودشان صرف هزینه‌های جاری زندگی می‌کنند و مجبور نیستند صرف خرید چند قلم کالای خاص کنند.
هم کالا هم ریال، انتخاب با مردم است
محمدصادق مفتح قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت در یک برنامه رادیویی گفت: «یکی از طرح‌های دولت این است که به جای پول نقد، یارانه را در قالب کالای ارزان عرضه کند تا مطمئن شویم میزان گوشت، شیر و غیره که بر اساس استانداردهای بهداشتی، یک خانواده باید دریافت کند، دریافت کرده‌اند. این یک حلقه تکمیلی پرداخت یارانه‌ها است. اما بعد از اینکه امکانات زیرساختی فراهم شد، به افراد اختیار داده میشود که هم بتوانند به صورت ریال و هم به صورت کالا این یارانه را دریافت کنند.»
آنطور که قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت سخت‌افزار جدیدی به نام کالابرگ ایجاد نمی‌شود. بلکه از زیرساخت‌های موجود مانند کارت‌های بانکی استفاده میشود. در مرحله‌ای که سامانه تکمیل و اعلام شود، افراد مایل به دریافت کالای ارزان، می‌توانند به مکان‌های مشخص مراجعه کنند.
یارانه شهریور را نقد پرداخت می‌کنند یا کالا می‌دهند؟
طبق روال چند ماه گذشته ۲۲ شهریور ماه باید یارانه نقدی ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی به حساب سرپرستان خانوار واریز شود. اما به روال چهار ماه گذشته سوال اصلی این است که یارانه شهریور نقدی است یا کالایی؟
اما قرار شد تا زمان آماده‌سازی زیرساخت‌ها، پرداخت یارانه، نقدی باشد و هنوز زیرساخت‌های پرداخت کوپن الکترونیک فراهم نشده است. پس پرداخت شهریور ماه هم به صورت نقدی است و مردم می‌توانند منتظر دریافت یارانه نقدی به روال ماه‌های قبل باشند.
اما زمزمه‌هایی که مطرح میشود حاکی از این است که دولت باید از مهرماه یارانه نقدی را به صورت کالابرگ پرداخت کند. چراکه در غیر این صورت این سرپیچی از قانون بودجه است و تخلف محسوب میشود.
معاون اقتصادی وزارت اقتصاد چندی پیش از توزیع کالابرگ از ماه آینده خبر داد و گفت: این امکان وجود دارد که از اول مهرماه طرح کالابرگ به صورت آزمایشی اجرایی شود. البته شرط پرداخت کالابرگ الکترونیک این است که دولت بتواند کالاهای اساسی را با قیمت شهریور ۱۴۰۱ پرداخت کند و دولت در نامه‌ای اعلام کرده چنین کاری شدنی نیست.
البته خبری هم که معاون وزیر هم اعلام کرده قطعی نیست و او تنها گفته زیر ساخت‌های فنی آماده و امکان اجرای آزمایشی توزیع کالابرگ وجود دارد. در صورتی که طرح اجرایی در دولت به تصویب برسد، از تاریخ یک مهر ماه این امکان وجود دارد که طرح به‌صورت آزمایشی اجرایی شود.
اما در این خبر هم نه مشخص است که یارانه نقدی تا چه زمان پرداخت میشود و نه مشخص است که منظور از اجرای آزمایشی کالابرگ چیست.
یعنی هنوز مشخص نیست که آیا دولت یارانه مهر را هم نقدی می‌دهد یا کالایی.
اما هفته گذشته بود که رئیس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرد که چون امکان پرداخت کالا با قیمت شهریور ۱۴۰۰ وجود ندارد، امکان دارد که مبلغ یارانه نقدی بیشتر شود. او گفته این یکی از پیشنهادات دولت و در دست بررسی است. بر اساس گفته میرکاظمی احتمال افزایش یارانه نقدی و پرداخت آن بیشتر شده است.
