آشنایی با فرهنگ بومی و آداب سنتی آیینی مردمان شیراز

به واسطه تاریخ غنی در استان فارس، آداب و رسوم مردم شیراز بسیار جذاب و پرطرفدارهستند.  شیراز شهری در نیمه جنوبی کشور ایران و مرکز استان فارس است. شیراز یکی از شهرهای قدیمی ایران به شمار می آید که در تاریخ آن نقش پر رنگی داشته است. در زمان حکومت هخامنشیان شیراز به واسطه تخت جمشید مرکز فرمانروایی به حساب می آمده است. بعدها در حکومت زندیه و کریمخان زند نیز شیراز نقش پر رنگی در تاریخ ایران داشته است. برخی از بناهای تاریخی و یادبودی که در شیراز قرار دارند در دوره قاجاریه و پهلوی ساخته شده اند. آرامگاه حضرت حافظ و سعدی از جمله بناهای تاریخی هستند که می توانید با سفر به شیراز آنها را ببینید. همانطور که می بینید شیراز شهر تاریخ و شعر و ادب است.

این شهر خاستگاه شاعران بسیار معروف و افراد تاریخی مشهوری بوده است. علاوه بر این بناهای تاریخی که بازدید از آنها خالی از لطف نیست شیراز به باغ های سرسبز و زیبایش نیز معروف است. مردم شیراز بسیار خون گرم و مهمان نواز هستند و به واسطه تاریخ غنی ای که دارند از آداب و رسوم کهن و خاصی نیز پیروی می کنند. 

آداب و رسوم مردم شیراز برای نوروز

شیراز در فصل بهار و نوروز بسیار دیدنی و جذاب است. آداب و رسوم مردم شیراز برای نوروز بسیار جالب و خواندنی است و باعث می شود شهر حال و هوای دل انگیزی به خود بگیرد. یکی از رسوم شیرازی ها قبل از نوروز این است که یک ماه مانده به نوروز و فصل بهار به خرید لباس و پارچه های نخی می روند. مردم شیراز برای نوروز سعی می کنند پارچه هایی با رنگ های شاد خریداری کنند مانند سرخ،‌ زرد و یا سایر رنگ های روشن. نوروز یکی از قدیمی ترین جشن های ایران به شما می رود و از همین جهت برای تمام مردم ایران به خصوص شیرازی ها از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از آداب و رسوم قدیمی مردم شیراز برای نوروز پختن شیرینی های محلی و خوشمزه مانند برنجک، نان یوخه، گندمک یا گندم برشته، کلوچه نخود و غیره است.

یکی دیگر از رسوم شیرازی ها برای نوروز جمع شدن دور هم و دید و بازدید است. اگر سری به خانه های قدیمی شیرازی زده باشید می دانید که اکثر آنها در حیاطشان یک حوض زیبا دارند و تعدادی اتاق نیز دورتادور حیاط قرار گرفته است. در گذشته تمام اعضای یک خانواده به همراه یکدیگر در یکی از این خانه ها زندگی می کردند اما شاید امروزه دیگر این طور نباشد. اما هنوز هم نوروز که فرا می رسد اعضای یک خانواده مخصوصا کوچک ترها برای دیدن بزرگ تر های فامیل سری بهشان می زنند و حال و هوای قدیم و آداب و رسوم مردم شیراز را زنده نگه می دارند.

رسم های شیرازی ها برای چهارشنبه سوری

همانطور که می دانید یکی دیگر از جشن های قدیمی و باستانی مردم ایران زمین مربوط به چهارشنبه سوری یا همان چهارشنبه آخر سال می شود. یکی از آداب و رسوم مردم شیراز برای چهارشنبه سوری این بوده است که به آرامگاه سعدی می رفتند و در حوض ماهی آبتنی می کرده اند. شیرازی ها در حوض ماهی با جامی برنجی به نام چهل کلید بر سر و صورت خود آب می ریختند تا از بیماری ها دور باشند و به نوعی سلامتی خود را حفظ نمایند. از دیگر آداب و رسوم مردم شیراز برای چهارشنبه سوری فال گوش ایستادن، زیارت حضرت شاهچراغ، تهیه آجیل برای چهارشنبه سوری و پختن آش ابودردا بوده است.

مراسم عروسی بهار نارنج

یکی از آداب و رسوم مردم شیراز در زمان های گذشته که بسیار جالب بوده است عروسی بهار نارنج نام دارد. همانطور که می دانید شیراز به درخت های بهار نارنجش در دنیا معروف است. شیراز پر است از باغ های بهار نارنج و در هر خانه ای حداقل یک درخت بهار نارنج وجود دارد. عروسی بهار نارنج مراسمی است که برای درخت های بههار نارنجی که میوه نداده اند برگذار می شود. برای برگذاری این مراسم زن صاحب خانه یک روز سایر زنان همسایه را به عروسی بهار نارنج دعوت می کرده است. بعد از اینکه همه دور هم جمع می شوند زن صاحب خانه با اره شاخه ای از درخت را می برد.

این مراسم نمادی از این است که در سال آینده حتما این درخت بار خواهد داد. در ادامه نیز سایر زنان توری سفیدی بر روی درخت پهن می کنند و بر روی آن شکر پنیر می ریزند و واسونک می خوانند و کل می کشند. واسونک یکی از ترانه های قدیمی و محلی شیرازی است که در جشن ها و عروسی ها خوانده می شود. این آداب و رسوم مردم شیراز حرکتی نمادین است که نشان می دهد آنها امیدوارند تا سال آینده درختشان به بار بشیند و محصول خوبی بدهد.

رسوم شیرازی ها در عروسی

آداب و رسوم مردم شیراز برای عروسی در گذشته بسیار زیبا بوده است. در زمان های قدیم رسم بر این بوده است که دختر و پسر تا قبل از ازدواج یکدیگر را نبینند و فقط مادر و خواهر پسر دختر نشان کرده را می دیده اند و مادر او راجع به امر خیر صحبت می کرده اند. در صورتی که پدر دختر با این قضیه موافقیت می کرده است اعضای خانواده داماد به مراسم خواستگاری دعوت می شده اند. جالب است بدانید که در مراسم خواستگاری شیرازی ها سایر بزرگ تر های فامیل نیز مادر بزرگ، پدر بزرگ، عمو، دایی، خاله، عمو، عمه نیز حضور پیدا می کرده اند.

بعد از اینکه در مراسم خواستگاری جواب مثبت داده می شده است شیرازی ها به فکر برگذاری مراسم بله برون یا همان نامزدی می افتاده اند. در مراسم بله برون قطعه ای طلا یا انگشتر به عنوان برای دختر برده می شده و سایر تاریخ های مهم مانند عقد و عروسی نیز مشخص می شده است. یکی از آداب و رسوم مردم شیراز برای عروسی این بوده است که اگر فضای خانه عروس به اندازه تمام مهمان ها جا نداشته است از خانه همسایگان نیز استفاده می شده است. فاصله میان خواستگاری تا عقد و عروسی معوملا یکی دو ماه بوده است و قبل از برگذاری مراسم عروسی نیز خانواده داماد به همراه عروس به خریدهای قبل از عروسی می رفته اند.

آداب و رسوم مردم شیراز در روز عروسی

آداب و رسوم مردم شیراز در روز عروسی نیز بسیار جالب و خاص بوده است. در صبح روز عروسی مراسمی تحت عنوان طبق کشی برگذار می شده است. در این مراسم خانواده داماد هدایایی که از قبل خریداری کرده اند را درون طبق هایی قرار می دهند و بعد از تزیین کردن آن را به خانه خانواده عروس می بردند.  صبح روز عروسی آرایشگری از طرف خانواده داماد به خانه عروس می رفته و او را برای عروسی آرایش می کند. بعد از اتمام کار عروس نیز داماد به دنبالش می رفته و با هم به مراسم عروسی می رفته اند. یکی از آداب و رسوم جذاب مردم شیراز مربوط به شام عروسی می شده است.

از غذاهای سنتی که معمولا در مراسم عروسی شیرازی ها پخته و سرو می شده است می توان به شکر پلو با قیمه و خورشت سبزی با حلوی کاسه اشاره کرد. در زمان اجرای خطبه عقد نیز خانواده داماد به عروس هدیه ای به عنوان زیر لفظی می داده اند. در شب عروسی نیز پدر و مادر عروس شب را در خانه داماد سپری نمی کرده اند و به خانه خود باز می گشتند.

آداب و رسوم مردم شیراز در روز بعد عروسی

جشن و پایکوبی شیرازی ها محدود به روز عروسی نمی شده است و فردای عروسی نیز مراسم های خاصی برگذار می گردیده است. یکی از آداب و رسوم مردم شیراز در روز بعد عروسی این بوده است که داماد به تنهایی به خانه خانواده عروس می رفته و دست مادر عروس را می بوسیده است و از طرف او یکی هدیه نیز دریافت می کرده است. یکی از رسم های قشنگ شیرازی ها در مورد عروسی این بوده است که اعضای فامیل خانواده عروس  به پدر و مادر عروس در تهیه جهیزیه کمک می کرده اند. روز بعد از عروسی نیز اعضای فامیل در منزل عروس و داماد جمع شده و مراسم پاتختی را برگذار می کرده اند. در گذشته رسم بوده است که اعضای فامیل بخشی از لوازم مورد نیاز عروس و داماد را به عنوان هدیه در روز پاتختی به آنها می داده اند.

آداب و رسوم مردم شیراز در غذا خوردن

اگر تا به حال به شیراز سفر کرده باشید حتما متوجه شده اید که غذاهای محلی و سنتی شیراز بسیار خوشمزه و لذیذ هستند. آداب و رسوم مردم شیراز در غذا خوردن بسیار جالب و شنیدنی است. از جمله مهم ترین غذاهای محلی و سنتی شیرازی می توان به کلم پلو اشاره کرد. کلم پلو ترکیبی از کلم، گوشت چرخ کرده، آرد نخودچی، سبزی های معطر به همراه ادویه های مخصوص است که در نهایت با برنج ترکیب می شوند.

از دیگر غذاهای سنتی و محلی خوشمزه مردم شیراز می توان به یخنی نخود اشاره نمود. یخنی نخود که همان آبگوشت نخود است با نخود، لوبیا و پیاز و سیب زمینی تهیه می شود. از دیگر غذاهای محلی و بسیار لذیذ شیرازی می توان به شکر پلو،‌ آش ماست، آش سبزی اشاره کرد. همچنین در آداب و رسوم مردم شیراز دسر نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و دسرهایی همچون فالوده شیرازی، حلوای کاسه، مسقطی و غیره از جمله آنها به شمار می آیند.

جمع بندی آداب و رسوم مردم شیراز

همانطور که اشاره کردیم شیراز شهر تاریخ و شعر و ادب است. مردم شیراز به واسطه تاریخ غنی و پرباری که داشته اند به مراسم های قدیمی خود اهمیت ویژه ای می دهند. از جمله آداب و رسوم مردم شیراز که خاص هستند می توان به مراسم های نوروز،‌ چهارشنبه سوری،‌ عروسی، عروسی بهار نارنج،‌ پختن غذاهای محلی و غیره اشاره نمود. بسیاری از این مراسم ها و آداب و رسوم در گذشته رنگ و بوی دیگری داشته است اما هنوز هم با اندکی تغییرات برگذار می شود و به نوعی پابرجا هستند. در صورتی که قصد سفر به شیراز را دارید به شما پیشنهاد می کنیم با آشنایی با آداب و رسوم مردم شیراز از بازدید بناهای تاریخی و دیدنی این شهر لذت بیشتری ببرید.