محیط زیست ایران دارای شرایط اقلیمی متنوعی است به طوری که از 13 اقلیم شناخته شده در جهان 11 نوع آن در ایران وجود دارد.

سرفصل های این مطلب:

• - نگاهی به محیط زیست ایران
• - گونه‌ های گیاهی در ایران
• - پیشینه سازمان محیط زیست ایران
• - اهداف و وظایف سازمان محیط زیست ایران
• - دانشگاه محیط زیست ایران

نگاهی به محیط زیست ایران

سازمان حفاظت محیط زیست ایران مناطق با ارزش زیست‌ محیطی ایران را در قالب مناطق 4 گانه به 16 پارک ملی، 13 اثر طبیعی ملی، 33 پناهگاه حیات وحش و 94 منطقه حفاظت‌ شده تقسیم کرده است.در عین حال شاخص‌ های پایداری محیط زیست ایران در وضعیت نامناسبی قرار دارد و با کسب رتبه 132 بین 146 کشور در انتهای جدول مربوط قرار گرفته است. این سازمان اهداف و وظایف مختلفی دارد که در راستای تحقق آن ها تلاش می کند. اهدافی مانند:

• حفاظت از محیط زیست و تضمین بهره‌ مندی درست و مستمر از محیط زیست و همسو با توسعه پایدار
• پیش‌گیری  از تخریب و آلودگی محیط زیست
• حفاظت از تنوع‌ زیستی کشور

گونه‌ های گیاهی در ایران

شرایط اقلیمی متغیر سبب ایجاد زیست بوم‌ های متفاوت در ایران گردیده‌ است، این تنوع اقلیمی تنوع زیستی قابل توجهی را در ایران به وجود آورده‌ است، نزدیک به 8000 گونه یا واحد تحت‌ گونه‌ای گیاهی در این کشور شناسایی شده است که از این تعداد حدود 1800 واحد بومی هستند.این تعداد گونه گیاهی با گونه‌ های گیاهی سراسر قاره اروپا برابری می‌کند.

شناخته شده‌ ترین گونه‌های گیاهی بومی ایران لاله واژگون و سوسن چلچراغ است.

سازمان حفاظت محیط زیست ایران سازمانی دولتی است که بر امور مربوط به حفظ محیط زیست ایران نظارت دارد. این سازمان وابسته به ریاست جمهوری ایران است و معصومه ابتکار ریاست آن را بر عهده دارد.

پیشینه سازمان محیط زیست ایران

کوشش دست‌ اندرکاران در سال 1335 منجر به تشکیل دستگاهی مستقل به نام کانون شکار ایران، با هدف حفظ نسل شکار و نظارت بر اجرای مقررات مربوط به آن شد.

در سال 1346 در پی تصویب قانون شکار و صید، سازمان شکاربانی و نظارت بر صید جایگزین کانون فوق شد. بر اساس قانون اخیر، سازمان شکاربانی و نظارت بر صید، مرکب از وزیران کشاورزی، دارایی، جنگ و شش نفر از اشخاص با صلاحیت بود. بر اساس ماده 6 قانون فوق، وظایف سازمان شکاربانی و نظارت بر صید از محدوده نظارت و اجرای مقررات ناظر بر شکار فراتر رفته و امور تحقیقاتی و مطالعاتی مربوط به حیات وحش ایران، تکثیر و پرورش حیوانات وحشی و حفاظت از زیستگاه آنها و تعیین مناطقی به عنوان پارک وحش و موزه‌ های جانورشناسی را نیز در بر گرفت.

تلاش‌های اسکندر فیروز باعث شد کانون شکار به سازمان شکاربانی و نظارت بر صید بدل شود که نقشی مهم در حفاظت از طبیعت ایران داشت؛ سازمانی که برگزاری کنوانسیون رامسر از دستاوردهای فعالیت‌ های آن است. بنابر این در سال 1350 نام سازمان شکاربانی و نظارت بر صید به سازمان حفاظت محیط زیست و نام شورای‌ عالی شکاربانی و نظارت بر صید به شورای‌ عالی حفاظت محیط زیست تبدیل شد و امور زیست‌ محیطی از جمله پیشگیری از اقدام‌ های زیانبار برای تعادل و تناسب محیط زیست نیز به اختیارات قبلی آن افزوده شد.

در سال 1353 پس از برپایی کنفرانس جهانی محیط زیست در استکهلم و با تصویب قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست در 21 ماده، این سازمان از اختیارات قانونی تازه‌ ای برخوردار شد و از نظر تشکیلاتی نیز تا اندازه‌ای از ابعاد و کیفیت سازگار با ضرورت‌ های برنامه‌های رشد و توسعه برخوردار شد. اسکندر فیروز، مرداد سال 1356 از ریاست سازمانی که بینان‌ گذارش بود، کناره‌ گیری کرد.

پس از آن تا پاییز سال بعد منوچهر فیلی ریاست دستگاه محیط زیست ایران را بر عهده داشت. پس از انقلاب 57 زمزمه‌هایی از تعطیلی این سازمان شنیده شد اما عده‌ای توانستند از عملی شدن این خواسته جلوگیری کنند.

اهداف و وظایف سازمان محیط زیست ایران

مهم‌ترین اهداف سازمان به ترتیب اهمیت عبارتند از:

1- تحقق اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به منظور حفاظت از محیط زیست و تضمین بهره‌مندی درست و مستمر از محیط زیست و همسو با توسعه پایدار.

2- پیش‌گیری و ممانعت از تخریب و آلودگی محیط زیست.

3- حفاظت از تنوع‌ زیستی کشور، وسعت بخشیدن به منابع طبیعی.

وظایف اساسی سازمان محیط زیست :

1- مطالعه عوامل مخرب و آلاینده‌های مختلف محیط زیست

2- به کارگیری فن‌آوری های سازگار با محیط زیست و ارائه دستورالعمل های زیست‌ محیطی برای مکان‌ یابی محل استقرار واحدهای صنعتی بزرگ، کشاورزی و سکونت‌ گاه های انسانی

3- شناسایی و تعیین زیستگاه های بحرانی با ارزش زیست‌ بومی بالا

4- گسترش همکاری های منطقه‌ ای و بین‌ المللی در زمینه محیط زیست

5- تهیه و تدوین ضوابط و استانداردهای زیست‌ محیطی برای مدیریت و بهره‌ برداری از منابع آب، خاک، هوا، مدیریت پسماندها و زباله‌های شهری، روستایی، صنعتی و کشاورزی، کنترل دخالت در اکوسیستم ها بر حسب ظرفیت های طبیعی آنها

6- گسترش آگاهی زیست‌ محیطی

7- جمع‌آوری، نگهداری و نمایش گونه‌ های گیاهی و جانوری از طریق ایجاد موزه‌ ها و نمایشگاه های مختلف

8- اعمال نظارت و دخالت قانونی برای پیشگیری و منع ورود آلاینده‌ها به منابع زیست‌ محیطی

دانشگاه محیط زیست ایران

دانشگاه محیط زیست یک مرکز آموزش عالی است که در سال 1351 توسط سازمان حفاظت محیط زیست در شهر کرج با نام آموزشکده محیط زیست تاسیس شد. این مرکز در دوره‌های کاردانی و کارشناسی منابع طبیعی، اگروفارستی، محیط زیست، آلودگی محیط زیست، بازیافت، عمران، آب و فاضلاب، بهره وری، ایمنی و بهداشت صنعتی، روابط عمومی، کتابداری و... از طریق کنکور سراسری و کنکور علمی-کاربردی دانشجو می‌ پذیرد. هیات دولت در سفر استانی مورخ 7 دی ماه 1389 خود مصوبه ارتقای آموزشکده محیط زیست به “دانشگاه محیط زیست” را به تصویب رساند.