لزرش پلک ها و پریدن پلک چشم احتمالاً برای شما هم پیش آمده که پلک یکی از چشم‌هایتان شروع به پرش‌های ناگهانی کند، پرش‌هایی که کنترلشان در اختیار شما نیست و گاهی اوقات فوق‌العاده آزاردهنده هستند. علت اصلی لرزش پلک‌ها به خاطر تحریک بیش از حد ماهیچه‌های چشم است و در اکثر مواقع خطرناک نیستند. در ادامه درباره مهمترین دلایل لرزش پلک چشم و روش‌هایی برای کنترل و درمان پرش پلک توضیح داده‌ایم.
لرزش پلک چیست؟
پریدن پلک چشم یا تیک عصبی چشم (Eyelid Twitch) یک اسپاسم و گرفتگی غیر قابل کنترل ماهیچه‌های پلک چشم است. در بیشتر موارد، این عارضه تنها چند دقیقه طول خواهد کشید، اما برخی اوقات ممکن است تا روزها و یا حتی بیشتر ادامه داشته باشد.
زمانی که فرد دچار پرش چشم میشود، تصور می‌کند که همه‌ی اطرافیان متوجه‌ی مشکل او هستند. اما در بیشتر موارد این مشکل به راحتی قابل مشاهده توسط دیگران نیست. در پزشکی به مشکل پرش پلک چشم مایوکیمیا (myokymia) گفته میشود.
علل پرش پلک و یا نبض چشم چیست؟
علت لرزش پلک چشم
چه چیزی باعث پرش پلک میشود؟ لرزش پلک چشم معمولا به دلیل اسپاسم‌های عضلات چشم و پلک است و اما ممکن است دلایل دیگری نیز داشته باشد. شایع‌ترین علل پرش چشم عبارتند از:
- کشیدگی عضلات اطراف چشم؛
- کارهای سنگین فیزیکی و خستگی جسمانی؛
- مصرف کافئین، تنباکو و الکل؛
- قرار گرفتن در معرض نور شدید؛
- قرار گرفتن در معرض بادهای شدید؛
- مصرف برخی داروها؛
- فشار روحی؛
- استرس: استرس یکی از رایج‌ترین دلایل پرش چشم است.
- خستگی چشم: خستگی چشم ناشی از کار کردن زیاد با کامپیوتر، تبلت یا گوشی‌های تلفن هوشمند، یکی از علت‌های رایج پرش پلک چشم است.
- کمبود خواب: کمبود خواب که ممکن است به دلیل استرس ایجاد شده و یا علت دیگری داشته باشد، می‌تواند بروز پرش چشم را تحریک کند.
- مشکلات تغذیه‌ای: برخی گزارش‌ها حاکی از این است که کمبود برخی از مواد همچون منیزیم می‌تواند به اسپاسم پلک چشم منجر شود.
- حساسیت‌ها: افراد مبتلا به آلرژی‌ها یا حساسیت چشمی، دچار خارش، تورم و اشک چشم زیاد می‌شوند. فرد به دلیل داشتن حساسیت چشم خود را زیاد می‌مالد و همین باعث آزاد شدن هیستامین از پلک شده و در نتیجه به پرش پلک چشم می انجامد.
در واقع موارد ذکر شده می‌توانند در بوجود آمدن و تشدید اسپاسم‌های عضلانی پلک بسیار موثر باشند. اما به جز موارد گفته شده، دلایل عصبی و مغزی دیگری نیز وجود دارند که باعث ایجاد عارضه پریدن پلک می‌شوند که این دلایل عبارتند از (1):
- فلج صورت یکی از مشکلاتی است که ممکن است باعث لرزش غیر طبیعی پلک شود.
- دیستونی که یکی از عواملی است که باعث ایجاد اسپاسم ناگهانی عضلات میشود.
- بیماری پارکینسون می‌تواند منجر به لرزش پلک‌های چشم شود.
- سندرم تورتس نیز می‌تواند باعث حرکت‌های ناخواسته و پرش پلک شود.
- خراش‌های موجود بر روی قرنیه چشم نیز ممکن است باعث پرش پلک شود.
- بیماری سیستم عصبی موسوم به مولتیپل اسکلروز نیز می‌تواند منجر به اختلالات حرکتی در پلک‌ها شود.
عوارض جانبی پرش پلک
در مواردی بسیار نادر، اسپاسم پلک علامت اختلال جدی در مغز و اعصاب است. اگر موارد بالا را داشته باشید، ممکن است شرایط شما رابطه‌ای با یکی از بیماری‌های زیر نیز داشته باشد:
- فلج بِل؛
- دیستونی؛
- دیستونی گردنی؛
- ام اس؛
- پارکینسون؛
- سندروم توریت؛
درمان لرزش پلک چشم
چطور پرش پلک را درمان می‌کنند؟ پرش پلک با چند روز تا چند هفته استراحت، کاهش استرس و کاهش مصرف کافئین خود به خود بهبود می‌یابد، اما اگر بهبود نیافت، باید دلایلی که در به وجود آمدن لرزش پلک تاثیر داشته است را شناسایی کرده و آن را برطرف نمایید. اما راهکارهایی وجود دارند که به صورت کلی می توانند باعث درمان این عارضه شوند (2).
درمان لرزش پلک با کاهش استرس
اگر استرس دارید باید به خودتان آرامش دهید. وقت گذرانی با دوستان و خانواده و سبک‌کردن جدول برنامه‌ی روزانه و اختصاص وقت بیشتر برای استراحت، از جمله راهکارهای پیشنهادی برای کاهش استرس بوده و احتمالاً به از بین رفتن پرش پلک چشم کمک خواهد کرد.
درمان پرش پلک با گرما
گرما با از بین بردن انقباض ماهیچه‌ای به درمان پرش پلک کمک کند و حرکات ناخواسته پلک‌ها را متوقف کند. برای اینکار می‌توانید از کمپرس آب گرم استفاده کنید.
ماساژ چشم و کاهش لرزش پلک
ماساژ چشم سبب افزایش گردش خون میشود و همچنین عضله چشم را تقویت می‌کند و می‌تواند به درمان پرش پلک شما کمک کند. برای ماساژ چشم‌ها با انگشت اشاره خود اطراف چشم بالا، پایین، چپ و راست چشم خود را ماساژ دهید، این کار 30 ثانیه و 6 بار در روز تکرار کنید.
کمتر به صفحه نمایش نگاه کنید
کاهش زمان مشاهده صفحات نمایش الکترونیکی مثل تلویزیون، تبلت، موبایل و ... نیز در بهبود و جلوگیری از پرش چشم مهم است.
به چشمان خود استراحت دهید
توصیه میشود هر 10 دقیقه یک بار به چشمان خود استراحت دهید. برای استراحت عضلات چشم، چشمان خود را ببندید. سپس به یک جسم دور نگاه کنید. شما باید مشابه این استراحت را هنگام خواندن کتاب و یا هر زمان که چشم شما به شدت درگیر است، داشته باشید. این کار فقط 10 تا 15 ثانیه طول می‌کشد، بنابراین "نداشتن وقت" بهانه خوبی نیست.
همچنین رعایت نکات زیر می‌تواند به کاهش پرش پلک شما کمک کند:
- اجتناب از اضطراب و استرس؛
- خواب کافی؛
- عدم مصرف الکل و دخانیات؛
- کاهش و یا عدم مصرف قهوه و چای؛
- مصرف غذاهای سرشار از ویتامین و پتاسیم بخصوص موز؛
- اجتناب از مالش شدید چشم‌ها؛
- درمان بیماری‌های سطحی چشم، مثل خشکی چشم؛
- در مواردی احتیاج به تجویز آرام بخش‌ها و ضد اضطراب‌ها می‌باشد ولی اثر داروها موقتی بوده و باید علت زمینه‌ای را برطرف کرد.
- در موارد نادری احتیاج به تزریق آمپول بوتوکس در پلک‌ها و یا حتی احتیاج به جراحی در پلک‌ها می‌باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
پرش پلک به ندرت نیاز به اقدامات اورژانسی دارد. با این حال، اسپاسم مزمن پلک ممکن است نشانه‌ی یک اختلال جدی مغز یا سیستم عصبی باشد. اگر شما با اسپاسم مزمن پلک به همراه هر یک از علائم زیر مواجه شدید، لازم است پزشک را ببینید (3):
- قرمزی، تورم یا ترشحات غیر معمول چشم؛
- افتادگی پلک بالایی؛
- بسته شدن کامل پلک ها در هر بار پرش پلک؛
- ادامه یافتن پرش برای چندین هفته؛
- تاثیر پرش پلک بر دیگر قسمت‌های صورت.
سخن پایانی
اگر اسپاسم پلک شما اخیرا بیش از حد عادی شده، حتما زمان وقوع آن و دلایلی که فکر می‌کنید با آن مرتبط هستند را یادداشت کنید. اگر مصرف کافئین، تنباکو و الکل دارید، میزان آن را ثبت کنید و بنویسید که تا چه حد استرس داشته‌اید و چقدر توانسته‌اید در چند روز گذشته بخوابید. همه این ها می‌تواند عوامل موثری برای پرش پلک به حساب آید.
برای مثال اگر متوجه شدید خواب کم باعث شده تا پرش پلک به سراغ شما آید، از آن شب به بعد سعی کنید نیم ساعت الی یک ساعت زودتر بخوابید. شاید از این طریق فشار کاهش یافته و اسپاسم‌ها نیز به حداقل برسد.
اگر با انجام روش‌های گفته شده برای کاهش و درمان لرزش پلک‌ها، همچنان درگیر پرش پلک هستید، ممکن است نشانه‌ای از وجود یک مشکل عصبی باشد. در اینصورت پیشنهاد می‌کنیم برای بررسی بیشتر به متخصص چشم پزشک مراجعه کنید.
