کبد چرب غیر الکلی یا التهاب کبدی غیر الکلی؛ علت چرب شدن کبد و ایجاد بیماری چربی کبد از نوع غیرالکلی چیست؟ کبد چرب از نوع غیرالکلی چه علائمی دارد و این بیماری کبدی را می‌تواند تشخیص داد؟
کبد چرب غیرالکلی چیست؟
التهاب کبدی غیر الکلی (NASH) شدیدترین و پیشرونده‌ترین نوع از NAFLD است و کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) شایع‌ترین بیماری کبدی در کشورهای پیشرفته محسوب می‌شود. نوشیدن زیاد الکل می‌تواند باعث ایجاد چربی در کبد شما شود. ویا حتی منجر به زخم شدن بافت کبد یا سیروزکبدی شود. عملکرد کبد بسته به میزان آسیب‌دیدگی است. اگر مقدارمصرف الکل کم باشد، ایجاد بافت چربی در کبد نتیجه آن است. این بیماری به عنوان بیماری کبد چرب غیر الکلی شناخته شده است.
تغییرسبک زندگی می‌تواند مانع وخیم‌تر شدن شرایط کبد شما بشود. اما، برای برخی از افراد، این بروز چربی کبد از نوع غیرالکلی می‌تواند به مشکلات کبدی خطرناک منجر شود. کبد چرب غیر الکلی و بیماری کبدی الکلی یا ALD، تحت عنوان بیماری کبد چرب یاد می‌شود. وقتی 5 تا 10 درصد از وزن کبد چربی باشد، این بیماری به عنوان استاتوز کبدی تعریف می‌شود.
علائم کبد چرب غیر الکلی
در بسیاری از موارد بیماری کبد چرب غیر الکلی، علائم قابل توجه‌ای ندارد. مثلا علائم زیر می‌تواند نشان از این بیماری باشد:
- درد در قسمت فوقانی راست شکم؛
- خستگی؛
- بزرگ شدن کبد یا طحال (معمولاً در طول معاینه توسط پزشک مشاهده می‌شود)؛
- آسیت یا تورم در شکم؛
- زردی یا زردی پوست و چشم؛
اگر کبد چرب غیر الکلی به سیروز تبدیل شود، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سردرگمی‌ذهنی؛
- خونریزی داخلی؛
- نگهداری مایعات؛
- کبد مانند یک عضو سالم عمل نمی‌کند.
علل ایجاد بیماری کبد چرب غیر الکلی
دلایل دقیق بروز چربی کبد از نوع غیرالکلی هنوز مشخص نشده است. به نظرمی‌رسد، این بیماری با مقاومت بدن دربرابرانسولین مرتبط است. انسولین یک هورمون است و هنگامی که عضلات و بافت‌های بدن برای تولیدانرژی به گلوکز (قند) احتیاج دارند، انسولین به باز کردن سلول‌ها برای گرفتن گلوکز از خون شما کمک می‌کند. انسولین همچنین به کبد کمک می‌کند تا گلوکز اضافی را ذخیره کند.
اگربدن در برابر انسولین مقاومت کند، یعنی اینکه سلول‌های بدن به انسولین، درست پاسخ نمی‌دهند. در نتیجه، چربی بیش ازحد در کبد جمع می‌شود. که باعث التهاب و زخم کبدی می‌شود.
عواملی که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد
کبد چرب غیرالکلی حدود 20 درصد از جمعیت جهان راتهدید می‌کند. به نظرمی‌رسد مقاومت به انسولین قوی‌ترین عامل احتمال به بیماری است. اما امکان دارد بدون مقاوم بودن در مقابل انسولین هم، به کبد چرب از نوع غیرالکلی مبتلا شوید. افرادی که بیشترین مقاومت دربرابرانسولین را دارند افرادی هستند که یا اضافه وزن دارند یا زندگی انها کم تحرک است.
سایرفاکتورهای ریسک در بروز کبد چرب غیرالکلی عبارتند از:
- بیماری دیابت؛
- کلسترول بالا؛
- سطح بالای تری گلیسیرید؛
- استفاده از کورتیکواستروئیدها؛
- استفاده از داروهای خاص برای سرطان، از جمله تاموکسیفن برای سرطان پستان؛
- بارداری؛
- عادت‌های بدغذایی یا کاهش وزن ناگهانی نیز ممکن است خطر ابتلا به این نوع بیماری کبدچرب را افزایش دهد.
تشخیص بیماری کبدچرب غیرالکلی
کبد چرب غیرالکلی چگونه تشخیص داده می‌شود؟ معمولاً بروز این بیماری علامتی ندارد. بنابراین، تشخیص این نوع بیماری کبدچرب اغلب بعد از آزمایش خون شروع می‌شود که سطح آنزیم‌های کبدی بالاتر ازحد معمول نشان می‌دهد. آزمایش خون استاندارد می‌تواند این نتیجه را نشان دهد. مقادیر بالای آنزیم‌های کبدی همچنین نشانه‌ای از ابتلا به سایر بیماری‌های کبد باشد. سونوگرافی از کبد می‌تواند به کشف چربی اضافی در کبد هم کمک کند. نوع دیگری از سونوگرافی، به نام الاستوگرافی گذرا، سفتی کبد شما را اندازه می‌گیرد. سختی بیشتر نشان دهنده گستردگی زخم است.
اگراین آزمایشات بی‌نتیجه باشد، پزشک ممکن است بیوپسی کبد (نمونه برداری از کبد) را توصیه کند. در این آزمایش، پزشک نمونه‌ای از بافت کبد را با سوزنی که در شکم وارد شده است، از بین می‌برد. نمونه در آزمایشگاه برای علائم التهاب و زخم مورد مطالعه قرارمی‌گیرد.
اگرعلائمی مانند درد شکم سمت راست، زردی یا تورم دارید، به پزشک مراجعه کنید.
عوارض کبد چرب غیرالکلی
آیا بیماری کبد چرب غیر الکلی می‌تواند عوارضی ایجاد کند؟ خطر اصلی این نوع کبدچرب، سیروز است که می‌تواند توانایی کبد را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
کبد چندین کارکرد مهم دارد، از جمله:
- تولید صفرا، که به تجزیه چربی‌ها و دفع مواد زائد بدن کمک می‌کند.
- متابولیسم داروها و سموم؛
- تعادل سطح مایعات در بدن از طریق تولید پروتئین؛
- پردازش هموگلوبین و ذخیره آهن در بدن؛
- تبدیل آمونیاک دفع شده در خون به اوره بی ضرر برای دفع؛
- ذخیره و آزاد کردن گلوکز (قند) به اندازه مورد نیاز برای تولیدانرژی؛
- تولید کلسترول، که برای سلامتی سلولی ضروری است.
- از بین بردن باکتری‌ها درخون؛
- تولید عوامل ایمنی برای مقابله با عفونت‌ها؛
- تنظیم لخته شدن خون؛
سیروز گاهی اوقات می‌تواند به سرطان کبد یا نارسایی کبد منجر شود. در برخی موارد، نارسایی کبد را می‌توان با داروها درمان کرد، اما معمولاً پیوند کبد لازم است. موارد خفیف کبدچرب غیرالکلی ممکن است به مشکلات جدی کبدی یا عوارض دیگر منجر نشود. در موارد خفیف، تشخیص زود هنگام و تغییر شیوه زندگی برای حفظ سلامت کبد بسیار مهم است.
روش‌های درمان کبدچرب غیرالکلی
کبدچرب غیرالکلی چطور درمان می‌شود؟ هیچ داروی و روش خاصی برای درمان این نوع کبدچرب وجود ندارد. ولی ممکن است پزشک توصیه‌هایی در مورد تغییر در شیوه زندگی داشته باشد.
به عنوان مثوال، نکات زیر می‌توانند به درمان کبدچرب غیرالکلی کمک کنند:
- اگر چاق هستید یا اضافه وزن دارید وزن کم کنید.
- رعایت رژیم غذایی سرشار از میوه، سبزیجات و غلات کامل؛
- حداقل روزی 30 دقیقه ورزش کنید.
- سطح کلسترول و قند خون خود را کنترل کنید.
- پرهیز از نوشیدن از الکل؛
- همچنین مراجعه دائم به پزشک و گزارش هرگونه علامت جدید و پیشرفت این بیماری بسیار حائز اهمیت است.
سخن پایانی
اگر بتوانید سبک زندگی توصیه شده را زودتر تغییر دهید، ممکن است برای مدت طولانی‌تری سلامت کبد را حفظ کنید. حتی ممکن است در اولین مراحل بیماری آسیب کبدی را برطرف کنید. اگر هیچ علامتی از کبد چرب غیر الکلی نداشته باشید، دلیل بر این نیست که زخم کبدی ندارید. برای کاهش احتمال خطا، از یک سبک زندگی سالم پیروی کرده و به طور منظم آزمایشات خون مانند آزمایش آنزیم کبدی را انجام دهید.
