ظرفیت مغز چقدر است

تاکنون از خود پرسیده‌اید که مغزتان روزانه در معرض چه میزان بمباران اطلاعاتی قرار دارد؟ اطلاعاتی که خواسته یا ناخواسته توسط مغز شما دریافت می‌شوند و گاهی‌اوقات شما کنترلی بر روند دریافت این اطلاعات ندارید، ممکن است بر عملکرد و ساختار مغزتان تاثیر منفی بگذارند. بر اساس تحقیقات انجام‌شده در ایالات متحده، به دلیل حجم زیاد اطلاعات تولیدشده توسط رسانه‌ها و دیگر منابع اطلاعاتی در عصر حاضر، مغز انسان روزانه در معرض بمباران حجم عظیمی از اطلاعات قرار دارد که برای ذخیره‌سازی و پردازش این حجم از اطلاعات به یک ابر رایانه بسیار قدرتمند نیاز است.

این مطالعه که توسط محققان دانشگاه سن دیگو کالیفرنیا تحت نظارت راجر بون انجام شده نشان می‌دهد مغز انسان‌ها روزانه چندین گیگابایت اطلاعات دریافت می‌کند. به عبارت دقیق‌تر، مغز انسان‌ روزانه حدود ۹۹۳۶۰۰ هزار کلمه یا به عبارت دقیق‌تر 23 کلمه در ثانیه در نصف روز (۱۲×۶۰×۶۰×۲۳) و در ساعات بیداری از طریق تلفن همراه، سرویس‌های سرگرمی آنلاین، اینترنت، پست الکترونیکی، تلویزیون، رادیو، روزنامه، کتاب، رسانه‌های اجتماعی، حضور در وسایل نقلیه عمومی، محل کار و غیره دریافت می‌کند. 

اگرچه افراد واقعا نمی‌توانند ۹۹۳۶۰۰ هزار کلمه را روزانه بخوانند، اما برآوردی که این محققان انجام داده‌اند اشاره به داده‌های سمعی و بصری دارد که انسان‌ها دریافت می‌کنند. به بیان دقیق‌تر، اطلاعاتی که از طریق مشاهده تصاویر، فیلم‌ها، بازی‌ها و غیره به‌دست می‌آید. میانگین اطلاعات دریافتی از رسانه‌های جمعی مثل تلویزیون، کامپیوتر، پیام‌رسان‌ها در ایالات متحده 3.6 میلیون گیگابایت برآورد شده است.

رسانه‌های جمعی سنتی (تلویزیون و رادیو) با حدود 60 درصد میزان استفاده در مقایسه با دیگر رسانه‌هایی که مغز انسان با آن‌ها در تعامل است، همچنان در صدر کانال‌های دریافت اطلاعات روزانه قرار دارند. این مطالعه عنوان می‌کند که مغز ما مستقیما در معرض بمباران اطلاعاتی مخرب نیست، اما گاهی‌اوقات این حجم سیل‌آسای اطلاعات ممکن است تغییراتی در ساختار مغز به‌وجود آورند و منجر به شکل‌گیری مسیر رشد متفاوتی در مغز انسان ‌شوند. به‌طور مثال، هنگامی‌که در طول روز بارها و بارها در معرض اطلاعاتی همچون نرخ افزایش بیکاری، تورم و غیره قرار بگیرید، در بلندمدت تاثیرات جدی در خلق‌وخوی شما پدیدار می‌شود. درست است که مغز ما نشان داده انعطاف‌پذیر است و بسته به کمیت و کیفیت محرک‌هایی که دریافت می‌کند، قادر به تطبیق خود با شرایط محیطی است، اما گاهی‌اوقات شرایط ایده‌آل نیست. 

این دریافت مستمر اطلاعات به‌عنوان Information Overload نامیده می‌شود و اشاره به حالتی دارد که فرد تصمیم‌گیرنده با مجموعه اطلاعاتی روبه‌رو می‌شود که حجیم، پیچیده و گاهی‌اوقات دارای تناقضاتی هستند، به‌طوری‌که این پیچیدگی و تنوع بیش‌ازحد اطلاعات باعث می‌شود مغز به‌درستی قادر به درک آن‌ها نباشد. 

به‌دلیل حجم زیاد اطلاعاتی که به اشکال مختلف به مغز وارد می‌شوند، تصمیم‌گیری‌های مهم و روزانه با مشکل روبه‌رو می‌شوند که باعث پدیدآمدن حالتی می‌شود که «خستگی تصمیم‌گیری» (Decision Fatigue) نام دارد. در این حالت، مغز بعد از تحلیل مقدار زیادی اطلاعات برای تصمیم‌گیری در مورد یک موضوع ویژه دچار خستگی مفرط می‌شود. 

به‌گفته محققان، تأثیر منفی اضافه‌بار اطلاعاتی این است که تمرکز انسان روی مسائل مختل می‌شود و در بلندمدت به‌سختی قادر به تمرکز روی موضوعات است. این روند در فرآیند تفکر عمیق‌تر اختلال جدی ایجاد می‌کند. 

روان‌پزشک آمریکایی ادوارد هالوول می‌گوید: «هرگز در طول تاریخ بشر، مغز ما به این اندازه مجبور نبوده با این حجم از اطلاعات کار کند. در حال حاضر، نسلی داریم که ساعت‌های زیادی را مقابل مانیتور کامپیوتر یا تلفن همراه می‌گذرانند و آن‌قدر مشغول پردازش اطلاعات دریافتی هستند که توانایی فکر و احساس را از دست می‌دهند. بیشتر این اطلاعات سطحی هستند. در حال حاضر، بیشتر مردم تنها ترجیح می‌دهند ارتباط کلامی و شنیداری خود با دیگران را قطع کنند و تنها از گوشی‌های هوشمند برای خواندن اخبار یا از طریق پیام‌رسان‌ها با یک‌دیگر ارتباط برقرار کنند، بدون آن‌که هیچ حسی در این زمینه وجود داشته باشد».

با این‌حال برخی دیگر نظر متفاوتی دارند؛ به‌طور مثال، عصب‌شناس و استاد فیزیولوژی دانشگاه آکسفورد، جان استاین، بر این باور است که در قرون وسطی، زمانی که دستگاه چاپ اختراع شد، مردم نگران بودند که ذهن انسان تاب و تحمل این حجم از اطلاعات را نداشته باشد، اما در پایان مشخص شد که این‌گونه نیست.

راجر بون، سرپرست این مطالعه تحقیقاتی، توضیح می‌دهد: «ما هنوز نمی‌دانیم چه میزان از این اطلاعات چند گیگابایتی روزانه توسط مغز پردازش و جذب می‌شود». 

وی خاطر نشان می‌کند، آن‌چه اساسا در دوران مدرن امروزی تغییر کرده، ماهیت اطلاعات دریافتی است تا کمیت آن. بنا به گفته وی، در واقع مغز ما چه با نگاه کردن به صفحه کامپیوتر و چه صحبت کردن چهره‌به‌چهره با دیگران می‌تواند حجم گسترده‌ای از اطلاعات را جذب کند. مکالمه چهره‌به‌چهره نیز با حجمی از اطلاعات (مشخص نیست چه مقدار) همراه است، زیرا مغز اظهارات دیگران  را زیر نظر می‌گیرد و به آهنگ صدای آن‌ها و غیره گوش می‌دهد. بر اساس ارزیابی بونو، اگر چنین مکالمات چهره‌به‌چهره‌ای باعث شود مغز ما اطلاعاتی را با سرعت 100 مگابیت در ثانیه ذخیره کند، مکالمه دو ساعته با یک فرد حتا چیزی بیشتر از حجم تخمین‌زده‌شده، اطلاعات به مغز انسان ارسال می‌کند. 

مغز چه میزان اطلاعات را می‌تواند در خود ذخیره کند؟

سوالی که به‌طور طبیعی به ذهن خطور می‌کند این است که اگر مغز ما روزانه با حجم زیاد از اطلاعات بارگیری شود، چه مدت زمانی طول خواهد کشید تا انباشته از اطلاعات شود؟ پل ریبر، استاد روان‌شناسی دانشگاه نورث وسترن می‌گوید: « بدون تردید، مغز ما در طول حیات‌مان هیچ‌گاه به‌طور کامل انباشته از اطلاعات نخواهد شد».

ظرفیت مغز انسان چقدر است؟

فاکوندو مانس دانشمند عصب‌شناسی در این ارتباط می‌گوید: «یکی از جذابیت‌های مغز این است که تنها عضوی است که سعی می‌کند خودش را تفسیر کند. هر کاری که انجام می‌دهیم به‌لطف مغز است، از نفس کشیدن گرفته تا خواندن و کندوکاو فلسفی. مغز پیچیده‌ترین و اسرارآمیزترین ساختاری است که می‌شناسیم و تعداد سلول‌‌های عصبی (نورون‌های) آن بیشتر از ستاره‌های کهکشان است. سلول‌هایی که با یک‌دیگر در ارتباط هستند و می‌توانند هر بار خاطرات زیادی را نگه دارند. ما می‌دانیم سلول‌های عصبی مدام در طول زندگی و حتا در بزرگسالی ساخته می‌شوند». مغز در طول زندگی مدام تغییر می‌کند و در نتیجه عضوی منعطف و تطبیق‌پذیر است. انعطاف‌پذیری عصبی (Neuroplasticity) به‌معنای قابلیت سیستم عصبی در تغییر و تطبیق با تغییرات است. انعطاف‌پذیری عصبی امکان می‌دهد عصب‌ها با ایجاد ارتباط‌های جدید و نوتنظیمی، بتوانند در مواجه با تغییرات خود را از نو سازمان‌دهی کنند. مغز یک فرد بزرگسال می‌تواند تریلیون‌ها بایت اطلاعات را ذخیره کند. پژوهشی که دانشگاه استنفورد انجام داده نشان می‌دهد قشر مغز به تنهایی دارای 125 تریلیون سیناپس است که 1 سیناپس می‌تواند 4.7 بیت اطلاعات را ذخیره کند. نورون‌ها سلول‌هایی هستند که پیام‌ها را در مغز پردازش و انتقال می‌دهند. به بیان دقیق‌تر، سیناپس‌ها پل‌های بین نورون‌ها هستند که پیام‌های ارسالی را حمل می‌کنند. در مجموع، تخمین زده می‌شود ظرفیت ذخیره‌سازی حافظه مغز ما بیش از 2.5 پتابایت است. این ظرفیت عظیم حافظه می‌تواند بیش از 3 میلیون ساعت برنامه تلویزیونی (دقت کنید در یک برنامه تلویزیونی شما اطلاعات شنیداری، تصویری و متنی را همزمان دریافت می‌کنید) را در خود جای دهد. بنابراین نگران نباشید، ظرفیت مغز ما به اندازه کافی بزرگ است تا بتواند با موفقیت تمام این اطلاعات اضافی را مدیریت کند!