گنج نامه همدان، یکی از بهترین مقاصد گردشگری در ایران است. این منطقه در میان بیشتر افرادی که اقدام به سفر به نقاط مختلف ایران می‌کنند، از محبوبیت برخوردار است. در سفر به همدان دیدن گنجنامه را نیز نباید از دست داد. گنجنامه نزدیک همدان یعنی در فاصله‌ ۱۱ کیلومتری شهر است. قدیم‌ها این منطقه یکی از جاهای دیدنی دور از شهر محسوب می‌شد، اما آنقدر ساختمان در طی سال‌ها ساخته شد که دوری گنجنامه دیگر زیاد به چشم نمی‌آمد.این جاذبه در جایی قرار گرفته که به اصطلاح ” بالاشهر” همدان محسوب می‌شود، در منطقه عباس آباد که باغ زیاد است و جاده خیلی قشنگی هم دارد. در همان قدیم، این جاذبه توریستی به قول معروف چیز زیادی نداشت، یک آبشار بود و رودخانه و کتیبه ولی به مرور زمان دارای ملحقات بسیاری شد.

گنج نامه همدان که از جاذبه های همدان است ، در دامنه کوه الوند است. کوه الوند ۹ قله دارد. بلندترین قله آن ارتفاعی بالغ بر ۳٬۵۷۴ متر از سطح دریا را داراست. کوهستان الوند از شمال‌غربی به جنوب‌شرقی کشیده شده است و استان همدان را به دو نیمه تقسیم می‌کند: شمالی و جنوبی. این کوهستان و دامنه‌اش پر از دره‌های سرسبز و چشمه و چمن‌زار است. کوهی که تاریخی طولانی دارد و از زمان مادها، تکیه‌گاه بشر بوده و در دامنه آن تمدن رشد یافته است. گنج نامه در ۵ کیلومتری جنوب‌غربی همدان واقع است. این اثر ثبت شده ملی، با طبیعتی منحصربه‌فرد و پر از سنگ‌های درشت و کوچک، حالا به یکی از قطب‌های گردشگری کشور تبدیل شده است. گنج نامه در گذشته، آبشار و کوه و کتیبه بود. اما در حال حاضر به تفرج‌گاهی بزرگ بدل شده است.

سنگ نوشته (کتیبه) 

کتیبه‌هایی تاریخی به سه زبان عیلامی، بابلی نو و پارسی باستانی در دل کوه حک شده‌اند. دو لوح در گنج نامه همدان وجود داد. لوح سمت چپ به نام داریوش کبیر است و لوح سمت راست به نام خشایارشاه. احتمالاً در گذشته روی آن‌ها را با پوششی محافظت می‌کرده‌اند. چرا که سوراخ‌هایی در اطراف این الواج وجود دارد که جاکی از وجود چیزی درپوش مانند برای حفاظت دارد. کتیبه‌ها هرکدام سه ستون بیست خطی هستند و ترتیب زبان‌ها به این شکل است (از سمت چپ): پارسی باستان، عیلامی، بابلی نو. هر سه کتیبه به خط میخی حکاکی شده‌اند.

نام‌گذاری این کتیبه ها سیر گوناگونی داشته است. تا سده ششم هجری، آن‌ها نام هایی مانند دادمهان، تنبابر، جنگ نامه، گنجنامه، ببنابه و .. داشته اند. در تاریخ نزدیک تر نام های گنج نامه و جنگ نامه بیشتر به کار گرفته می شوده است. امروزه که به آن گنج نامه می گویند، شاید دلیل آن این باشد که مردم محلی عقیده داشتند که در نوشته ها نشانی گنجی پنهان گنجانده شده است.

ترجمه سنگ‌نبشته داریوش کبیر:

خدای بزرگ است اهورامزدا که این سرزمین را آفرید، که مردم را آفرید، که شادی را برای مردم آفرید، که داریوش را شاه کرد، یگانه شاه از میان شاهان بسیار و بگانه فرمانروا از میان فرمانروایان بسیار. من (هستم) داریوش، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورهای با ملت‌های بسیار، شاه این سرزمین بزرگ دور دست پهناور، پسر ویشتاسب هخامنشی.

در کتیبه خشایارشاه، متن با کتیبه داریوش یکسان است. تفاوت فقط در نام ها-داریوش به جای ویشتاسب و خشایارشاه به جای داریوش-و یک عبارت (بزرگ‌ترین خدایان) است که در کتیبه خشایارشاه موجود است اما در کتیبه داریوش کبیر نیست.

ویژگی ها

اگر بخواهیم در مورد ویژگی های گنجنامه همدان اشاره کنیم، یکی از اولین مواردی که به چشم می خورد این است که کتیبه ها به سمت شرق قرار دارند. حکاکان، شاید با این کار قصد داشتند که از ابتدای طلوع آفتاب این کتیبه ها به چشم بخورد و نور خوبی به آن‌ها بتابد.کتیبه ها به سمت داخل فرو رفته اند و برجسته نیستند. هر کدام مربع مستطیل هستند و ۳۰ سانتی متر به داخل فرو رفته اند.همانطور که گفتیم متن پارسی در سمت چپ قرار گرفته و بیشترین عرض را به خود اختصاص داده است. متن بابلی نو در وسط قرار گرفته و کم عرض ترین نوشته متعلق به متن عیلامی است که در سمت راست کتیبه ها به چشم می خورد.لوح داریوش در سمت چپ و کمی بالاتر حک شده و در سمت راست پایین تر از آن، لوح خشایارشاه دیده می شود.درون مایه کتیبه های گنجنامه همدان شبیه به هم است که تنها به زبان های متفاوت بیان شده اند.در اطراف کتیبه ها سوراخ های منظمی دیده می شود که تاریخ نگاران معتقدند شاید این سوراخ ها برای در و یا پوششی بوده که به مرور زمان از بین رفته اند.

رمزگشایی کتیبه ها

كتيبه های گنجنامه در سال ۱۲۲۰ شمسی (اواسط قرن نوزدهم ميلادی) توسط اوژن فلاندن نقاش وجهانگرد فرانسوی وپاسكال كست مورد بررسی وگرته برداری قرارگرفت . سپس سر هنری راولينسن انگليسی توانست با استفاده از سنگ نبشته های مزبور ،اقدام به رمز گشايی خط ميخی پارسی باستان نمايد كه كليدی برای مطالعه خطوط ميخی عيلامی وبابلی شد. بدینسان سنگ نوشته‌های گنجنامه همدان کلیدی را به دست کاشف داد تا بوسیله آن بتواند سنگ نوشته داریوش بزرگ در بیستون را بخواند.
در سال ۱۳۷۳ نیز توسط شهرداری همدان، ترجمه های فارسی و انگلیسی هر دو کتیبه بر روی دو تخته سنگ خارا کنده کاری شده و در ضلع دیگر محوطه گنجنامه قرار داده شده است.

سایر امکانات تفریحی در این منطقه

آبشار گنج‌نامه

این آبشار با کتیبه‌ها فاصله‌ای ندارد. ارتفاع آن ۱۲ متر است و دبی آن حدود ۲۰۰ لیتر در ثانیه. اگر در فصل گرما به آن‌جا بروید، حسابی خنک است. اگر زمستان باشد، می‌بینید که قندیل‌های یخ‌بسته چقدر قشنگ و جذابند. تابستان‌ها صخره‌نوردها به آبشار می‌روند و زمستان‌ها یخ‌نوردها.

دشت میشان

پشت آبشار گنجنامه دشت خیلی زیبایی در دامنه‌ کوه الوند پیدا می‌کنید که بهار برای خودش بهشتی می‌شود. آنقدر طبیعت این دشت در بهار دیدنی‌ست که گذشته از کوهنورد‌ها، توریست‌های زیادی برای دیدنش می‌روند. در بین صخره‌های آن آبشارهای فصلی وجود دارند که جذابیتش را بیشتر کرده‌اند. وسعت آن حدود یک هکتار است.

تله‌‌کابین

دهکده تفریحی گنجنامه قسمت‌های مختلفی دارد از شهربازی و آکواریوم و بازارچه تا تله کابین. طول تله‌کابین این منطقه ۱۶۸۰ متر است و ۸۰۰ متر بالا می‌رود. شما از گنج‌نامه سوار می‌شوید و در دشت میشان پیاده خواهید شد. بعد از گشت و گذار در دشت، با همین تله‌کابین به گنج‌نامه برمی‌گردید. زمان رفت و برگشت باتوجه به جهت وزش باد بین هفت تا ۱۵ دقیقه است.

سورتمه ریلی گنجنامه

پیشنهاد ما برای کسانی که اهل هیجان هستند، سورتمه ریلی است. سرعت آن ۴۵ کیلومتر بر ساعت و مسیر آن ۱۱۵۰ متر است.

مسیر دسترسی به گنجنامه

گنجنامه همدان در 5 کیلومتری جنوب غربی همدان، انتهای دره عباس آباد قرار دارد.
درامتداد جاده عباس آباد همدان به میدان قائم میرسیم که ابتدای جاده گنجنامه است، جاده ای کوهستانی وزیبا که پر از باغهای زیبا و چشمه های پرآب است. در انتهای این جاده کتیبه های تاریخی گنجنامه وآبشار زیبای کنار آن قرار دارد.